Jazda po alkoholu jest jednym z najczęściej popełnianych przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym. Alkohol ma poważny wpływ na koordynację kierowcy i znacznie wydłuża jego czas reakcji. Zwiększa to ryzyko spowodowania przez niego kolizji, a nawet wypadku drogowego.
Maksymalne dopuszczalne stężenie alkoholu we krwi dla kierowców w Polsce wynosi obecnie 0,2 promila (co odpowiada 0,1 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu). Jeżeli stężenie alkoholu we krwi kierowcy wprawdzie przekracza 0,2 promila, ale jest niższe niż 0,5 promila, to znaczy, że dany kierowca znajduje się w stanie po użyciu alkoholu. Stan po użyciu alkoholu ma miejsce również wtedy, gdy badanie alkomatem wskaże u kierowcy od 0,1 do 0,25 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu. Z kolei stan nietrzeźwości zachodzi wtedy, gdy jeśli kierowca ma we krwi więcej niż 0,5 promila (bądź jeśli alkomat wskazuje więcej niż 0,25 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu). Stan nietrzeźwości w rozumieniu Kodeksu karnego zachodzi również w sytuacji, jeżeli stężenie alkoholu wzrasta i prowadzi do stężenia przekraczającego 0,5 promila (lub 0,25 mg/l).
Jazda po alkoholu stanowi wykroczenie. Zgodnie z art. 87 § 1 kw za jazdę w stanie po użyciu alkoholu grozi grzywna w wysokości od 50 złotych do 5 tys. złotych albo (zdecydowanie rzadziej) kara aresztu (od 5 do 30 dni). Ponadto za wykroczenie z art. 87 § 1 kw sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Zwykle też obciąża obwinionego kosztami postępowania sądowego.
Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości to przestępstwo określone w art. 178a § 1 kk. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, nietrzeźwy kierowca podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności do 2 lat. Oprócz kary głównej za jazdę po alkoholu obligatoryjnie orzeka się środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na okres od 3 do 15 lat oraz obowiązek uiszczenia świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. W większości przypadków koszty postępowania zasądzane są od oskarżonego.
W przypadku jazdy po alkoholu po raz pierwszy i niewielkiego stężenia alkoholu we krwi istnieje duża szansa na orzeczenie przez sąd warunkowego umorzenia postępowania karnego. Pozwala to na zachowanie statusu osoby niekaranej. Warunkowe umorzenie postępowania orzekane jest na okres próby od roku do 3 lat. W przypadku warunkowego umorzenia postępowania w sprawie o jazdę po alkoholu sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów na okres nie dłuższy niż 2 lata.
Co grozi za ponowne prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości? W myśl art. 178a § 4 kk, za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości pomimo wcześniejszego skazania za takie przestępstwo grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Warunkowe zawieszenie jej wykonania jest możliwe w wyjątkowo uzasadnionych wypadkach. Niemniej jednak art. 37a kk przewiduje możliwość wymierzenia zamiast tej kary grzywny lub kary ograniczenia wolności. Za ponowną jazdę po alkoholu orzekany jest również dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych wszystkich kategorii. Sąd zobowiązuje również skazanego do zapłacenia świadczenia pieniężnego w wysokości od 10 tys. złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej i obciąża go kosztami postępowania sądowego.